Տարին իր էջերը չփակած, եկէք անգամ մըն ալ հաղորդուինք Թումանեանի իմաստասիրական գոհարներով՝ իր քառեակներով, որոնք, մակերեսային ընթերցողի մը համար գուցէ շատ սովորական միտքեր թուին, սակայն խորաթափանց ընթերցողին համար շատ ուսանելի գաղափարներ կը պարունակեն:
Թումանեանը, ինք կ՛ըսէ, թէ իր քառեակները հասուն տարիքին գրիուած միտքի կայծկլտումներ են, որոնք չորս տողերու մէջ այնքան խորիմաց համամարդկային սէր ու բարութիւն կը պարունակեն: Ահաւասիկ անոնցմէ մի քանին.
«Ինչքան ցաւ եմ տեսել ես,
Նենգ ու դաւ եմ տեսել ես,
Տարել, ներել ու սիրել,
Վատը լաւ եմ տեսել ես:»
Սիրել, ներել ու տակաւին՝ վատը լաւ տեսնել, ասիկա միայն Թումանեանի նման մեծ հոգի մը ունեցողը կրնայ ընել: Ահա՛ ուրիշ մը-
«Քանի ձեռքից եմ վառվել,
Վառվել ու հուր եմ դարել,
Հուր եմ դարել, լույս տվել,
Լոյս տալով եմ սպառվել:»
Իսկապէ՛ս, մարդկութեան նուիրուած անձը մոմի մը նման, անդադար կը լուսաւորէ իր շրջապատը, իսկ ինք կամաց-կամաց կը հալի ու կը սպառի: Այդպէս ալ եղաւ ինք, ան ոչ միայն գրելով ծառայեց իր ժողովուրդին, այլեւ գաղթականներուն օգնութեան փութալով եւ որբերուն հայրութիւն ընելով, ընդամէնը 54 տարի ապրեցաւ ու կեանքին հրաժեշտ տուաւ 1923-ին:
«Երկու շիրիմ իրար կից-
Հավերժական լուռ դրկից,
Թախծում են պաղ ու խորհում,
Թէ ինչ տարան աշխարհքից:»
Մարդ բան չի տանիր իր հետ երբ մեռնի, ուրեմն, ալ ինչո՞ւ կեանքը վատնել դրամ դիզելով, երբ կարելի է այնպիսի աշխատանքներ կատարել եւ բարի անուն մը ձգել մեկնումէն ետք, որովհետեւ միայն բարի գործն է, որ կը մնայ: Կը յիշէք «Թմկաբերդի Առումին» մէջ կ՛ըսէր՝
«Մենք բոլորս հյուր ենք կյանքում մեր ծննդյան փուջ օրից,,
Հերթով գալիս անց ենք կենում էս անցավոր աշխարհքից,
Անց են կենում սեր ու խնդում, գեղեցկություն, գանձ ու գահ,
Մահը մերն է, մենք մահինը, մարդու գործն է միշտ անմահ:»
«Ամենայն Հայոց բանաստեղծը» անմահ է, յարգա՛նք իր յիշատակին:
Յ. Մ.
